Транскрипц |

лат. транскрипци, гэрэлтсэн. - дахин бичих

Бие даасан уран сайхны үнэ цэнэтэй хөгжмийн бүтээлийг зохион байгуулах, боловсруулах. Транскрипцийн хоёр төрөл байдаг: бүтээлийг өөр хэрэглүүрт дасан зохицох (жишээлбэл, дууны, хийл, найрал хөгжмийн зохиолын төгөлдөр хуурын хуулбар эсвэл төгөлдөр хуурын зохиолын дуу, хийл, найрал хөгжмийн транскрипци); бүтээлийн эх хувилбарт зориулагдсан хэрэглүүрийг (дуу хоолойг) өөрчлөхгүйгээр танилцуулгыг өөрчлөх (илүү ая тухтай эсвэл илүү ур чадвартай болгох зорилгоор). Парафрагуудыг заримдаа транскрипцийн төрөлд алдаатай холбодог.

Транскрипци нь урт удаан түүхтэй бөгөөд үнэндээ 16-17-р зууны янз бүрийн хөгжмийн зэмсэгт зориулсан дуу, бүжгийн транскрипцээс эхэлдэг. Транскрипцийн зөв хөгжил 18-р зуунаас эхэлсэн. (Я.С.Бахын эзэмшдэг Я.А.Рейнкен, А.Вивалди, Г.Телеманн, Б.Марчелло болон бусад хүмүүсийн бүтээлийн транскрипци, голчлон клавян хөгжимд зориулсан). 1 давхарт. 19-р зууны төгөлдөр хуурын транскрипци нь салоны төрлийн ур чадвараараа ялгагдах болсон (F. Kalkbrenner, A. Hertz, Z. Thalberg, T. Döhler, S. Heller, AL Henselt болон бусад хүмүүсийн хуулбар); Ихэнхдээ эдгээр нь алдартай дуурийн аялгуунд дасан зохицсон байдаг.

Төгөлдөр хуурын техник, өнгө үзэмжийг илрүүлэхэд Ф.Листийн олон тооны концертын транскрипци (ялангуяа Ф.Шубертийн дуу, Н.Паганинигийн дуурь, В.А.Моцарт, Р.Вагнерийн дуурийн хэсгүүд) онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн. Г.Верди; нийтдээ 500 орчим зохицуулалт). Листийн залгамжлагч, дагалдагчид – К.Таусиг (д-молл дахь Бахын токката ба фуга, Д-дур дахь Шубертийн “Цэргийн марш”), Х.Г.фон Бюлоу, К.Клиндворт, К.Сент нар энэ төрөлд олон бүтээл туурвижээ. -Санс, Ф.Бусони, Л.Годовский болон бусад.

Бусони, Годовски нар бол жагсаалтын дараах үеийн төгөлдөр хуурын транскрипцийн хамгийн агуу мастерууд юм; Тэдний эхнийх нь Бах (токката, хорын оршил гэх мэт), Моцарт, Лист (Испанийн рапсоди, Паганинигийн ярианы дараа этюд), хоёр дахь нь 17-18-р зууны клавян хөгжмийн зохиолуудыг орчуулснаараа алдартай болсон. , Шопены этюд, Штраусын вальс.

Лист (түүнчлэн түүний дагалдагчид) өмнөх үеийнхээсээ транскрипцийн төрөлд огт өөр хандлагыг харуулсан. Нэг талаараа тэр 1-р давхрын салоны төгөлдөр хуурчдын арга барилыг эвдсэн. 19-р зуун - уран зохиолын хөгжимтэй ямар ч холбоогүй, жүжигчний уран сайхны чанарыг харуулах зорилготой хоосон хэсгүүдээр транскрипцийг дүүргэх; нөгөө талаар тэрээр шинэ хэрэглүүрээр өгөгдсөн бусад хэрэглүүрээр орчуулахдаа уран сайхны бүхэл бүтэн байдлын зарим талын зайлшгүй алдагдлыг нөхөх боломжтой бөгөөд зайлшгүй шаардлагатай гэж үзэн эх зохиолыг хэт шууд утгаар хуулбарлахаас холдсон.

Лист, Бусони, Годовскийн орчуулгад төгөлдөр хуурын үзүүлбэр нь дүрмээр бол хөгжмийн сүнс, агуулгад нийцдэг; Үүний зэрэгцээ, шинэ хөгжмийн зэмсгийн онцлогоос шалтгаалж, аялгуу, зохицол, хэмнэл ба хэлбэр, бүртгэл, дуу хоолой гэх мэт нарийн ширийн зүйлийг өөрчлөхийг зөвшөөрдөг. Үүнийг Шуманн ба Лист нарын ижил Паганини каприз – Е-дур № 9-ийн транскрипцийг харьцуулах замаар өгсөн болно).

Ф.Крейслер (В.А. Моцарт, Шуберт, Шуманн гэх мэт бүтээлүүдийн найруулга) нь хийлийн транскрипцийн шилдэг мастер байв.

Транскрипцийн ховор хэлбэр бол найрал хөгжим (жишээлбэл, Мусоргский-Равелын үзэсгэлэн дээрх зургууд).

Транскрипцийн төрөл, голдуу төгөлдөр хуур, орос хэл дээр (А.Л. Гурилев, А.И. Дюбюк, А.С. Даргомыжский, М.А. Балакирев, А.Г. Рубинштейн, С.В. Рахманинов) болон Зөвлөлтийн хөгжим (А.Д.Каменский, И.И. Михновский, С.Е.Файнберг, Д.Б. Кабалевский, Г.Р. Гинзбург, Н.Е. Перелман) , Т.П. Николаева гэх мэт).

Транскрипцийн шилдэг жишээнүүд (“Ойн хаан” Шуберт-Лист, Бах-Бусони “Шакон” гэх мэт) нь уран сайхны үнэ цэнтэй; Гэсэн хэдий ч янз бүрийн уран бүтээлчдийн бүтээсэн бага зэрэглэлийн транскрипцийн элбэг дэлбэг байдал нь энэ жанрыг гутааж, олон жүжигчдийн урын сангаас алга болоход хүргэсэн.

Ашигласан материал: Төгөлдөр хуурын транскрипцийн сургууль, комп. Коган GM, боть. 1-6, М., 1970-78; Бусони Ф., Entwurf einer neuen Ästhetik der Tonkunst, Триест, 1907, Висбаден, 1954

GM Коган